Thưởng thức món cơm lam thơm lừng của người Lào

        Cơm lam là loại cơm đặc trưng của người Lào, được nấu từ gạo, là thực phẩm rất được người Lào trân trọng. Cơm lam thơm hơn, dẻo hơn, ngon hơn cơm nấu theo phương pháp thông thường nên dần trở thành món ăn đặc sản, được rất nhiều người Lào ưu thích.

Để làm được ống cơm lam ngon cần phải có sự chăm chút, khéo léo của người nấu, từ khâu chọn ống lam, chọn gạo nếp, tới cách ngâm gạo và cách nướng… trong đó việc chọn tre, nứa (ống lam) là quan trọng hơn cả.

Ống nứa dùng nấu cơm lam phải còn tươi, không quá non cũng không quá già (để khi cơm chín, hạt cơm quyện thêm chút vị ngọt và mùi vị đặc trưng của tre, nứa), ống nứa có độ dài khoảng 15cm, ống thẳng dài. Đặc biệt, nếu chọn được những cây nứa có nước ở trong ống và sử dụng nước đó để nấu cơm, lúc đó cơm sẽ ngon hơn khi sử dụng nước thường. Ống nứa được chọn về chặt hở một đầu, sau đó rửa sạch và lót lá dong vào bên trong.

Gạo được vo đãi sạch, rắc thêm một chút muối, trộn đều rồi cho vào ống lam, đổ nước xâm xấp gạo, sau đó ngâm khoảng một tiếng. Sau khi gạo trong ống lam đã đủ thời gian ngâm, nước sẽ được đổ thêm vào cho ngập gạo rồi dùng lá chuối rừng hoặc lá dong nút chặt đầu ống nứa, để cơm lam vẫn giữ được nguyên hương vị của nó.

Quá trình nướng cũng đòi hỏi người nấu phải khéo léo, dựng ống lam trên kiềng, khi nướng ống lam phải được xoay đều trên ngọn lửa, hoặc trên than hồng, tránh để lửa quá to làm ống lam cháy khiến cơm chín không đều, còn nếu để lửa quá nhỏ sẽ làm cho cơm lam bị nhão, ướt. Thời gian nấu cơm lam khoảng một giờ đồng hồ là cơm chín, tuy nhiên người Lào thường dựa theo kinh nghiệm của mình. Khi thấy ống lam cháy hết vỏ ngoài, đồng thời ngửi thấy mùi thơm từ ống lam bay ra là người ta đã biết cơm chín hay chưa mà không cần mở nút lá để kiểm tra. Khi cơm chín, hạt cơm có vị thơm ngọt của gạo nếp, có mùi thơm và màu xanh của lá dong, đồng thời quyện thêm một chút vị ngọt đặc trưng của tre giang.

Cách thưởng thức và trình bày cơm lam tuy đơn giản nhưng cũng thể hiện sự khéo léo của người chế biến. Khi cơm chín, người ta chẻ bỏ lớp vỏ ống giang cháy đen bên ngoài đến khi thấy lớp màng lụa mỏng bao bọc phần ruột cơm là được. Cắt các ống cơm thành từng khẩu, có độ dài khoảng 10cm và bày vào đĩa. Khi ăn chỉ cần bóc bỏ lớp lụa bên ngoài.

Người Lào thường ăn cơm lam cùng với cá nướng, thịt gà hay thịt lợn rừng nướng (những thực phẩm này có khi cũng được nướng trong ống tre, giang). Tuy nhiên, thưởng thức cơm lam ngon nhất là khi ăn cùng với muối vừng. Sự kết hợp của hương vị nếp ngọt thơm với vị bùi béo của muối vừng càng làm cho món cơm lam thêm hấp dẫn.

Người Lào còn cho rằng: phụ nữ sau khi sinh ăn cơm lam sẽ tránh được các chất kim loại khi nấu bằng nồi: gang, nhôm, đồng… nên không gây ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng nguồn sữa mẹ.

Ngày nay khi chế biến cơm lam người ta còn cho thêm một vài gia vị khác để món cơm lam đậm đà và ngon hơn.