Những lễ hội ở Thanh Hóa

        Có nhiều cách để phân loại lễ hội, ở mỗitiêu chíkhác nhau thì phân loại lễ hội khác nhau. Dưới góc độ xã hội người ta chia lễ hội thành lễ hội mang tính chất quốc gia, dân tộc hay quốc tế. Năm 1989, Đinh Gia Khánh căn cứ vàotính chấttôn giáo chia lễ hội thành hai loại đó là lễ hội tôn giáo hay không tôn giáo. Lễ hội cũng có thể chia thành 3 loại đó là: Lễ hội liên quan đến cuộc sống trong quan hệ với môi trường tự nhiên (lễ hội cầu mưa, hội xuống đồng, hội cơm mới, hội đua ghe,…); lễ hội liên quan đến cuộc sống trong quan hệ với môi trường xã hội (kỷ niệm các anh hùng dựng nước, giữ nước – hội Đền Gióng, hội Đền Hùng, hội đền Hai Bà Trưng, hội Tây Sơn, hội Đống Đa,…); lễ hội liên quan đến đời sống cộng đồng hay các lễ hội tôn giáo và văn hóa (hội chùa Hương, hội chùa Thày, hội Phủ Giày, hội núi Bà Đen, lễ hội La Vang, Phục sinh,…).

        Để phân chia lễ hội, người ta dựa vào nhiều căn cứ khác nhau. Dướilàcách phân loại lễ hộitheomục đích tổ chức và thời gian hình thành, phát triển của lễ hội.

Căn cứtheomục đích tổ chức

Ở nước ta lễ hội là sinh hoạt văn hoá vô cùng phong phú và đa dạng mà lại thường đan xen hoà lẫn vào nhau về cả nội dung lẫn hình thức. Vì vậy, việc phân loại lễ hội càng trở nên cần thiết trong quá trình tìm hiểu nghiên cứu. Thường người ta chia lễ hội làm 5 loại: Lễ hội nông nghiệp, lễ hội phồn thực giao duyên, lễ hội văn nghệ, lễ hội thi tài, lễ hội lịch sử.

Theo tác giả Hoàng Lương trong cuốn “Lễ hội truyền thống của các dân tộc thiểu số ở miền Bắc Việt Nam” đã phân lễ hội ra làm 2 loại chính: Lễ hội liên quan đến tín ngưỡng cầu mùa; lễ hội tưởng nhớ người có công với dân tộc.

Lễ hội liên quan đến tín ngưỡng cầu mùa: Đây là loại lễ hội phổ biến nhất ở các dân tộc.Nội dunglễ hộiđược thể hiện một cách sinh động ở các nghi thức: Lễ thức liên quan đến chu trình sản xuất nông nghiệp; lễ thức cầu đảo; lễ rước thờ cúng hồn lúa;…Những lễ hội trên đều mang tính chất tín ngưỡng cầu mùa mong sao mùa màng “phong đăng hoà cốc”, người an vật thịnh, ngành nghề phát triển.

Lễ hội liên quan đến việc tưởng niệm cônglaocác vị danh nhân văn hoá, anh hùng dân tộc, các vị thành hoàng và các chư vị thánh phật. Loại lễ hội này đều thờ cúng di tích liên quan đến các vị nhiên thần và nhân thần đã có công khai sơn phá thạch, xây dựng gìn giữ bảo vệ làng xóm và các chư vị thần phật có công khai minh, khai mang đền chùa giúp dân diệt ác trừ tà, bảo vệ cái thiện.